In Oost-Groningen, in Westerwolde, tussen Wedde en Wessinghuizen, is er ook sprake geweest van heksenvervolgingen. Tussen 1587 en 1597 zijn er 3 golven van veroordelingen en processen geweest van ‘toverschen’ en ‘toveners’. In de Burcht van Wedde zaten de verdachten opgesloten en vonden de verhoren en processen plaats, velen met noodlottige afloop. We weten dit uit de rekeningen en boekhoudingen. Van de processen uit de golf van 1597 is een heel dossier bewaard gebleven. De verbrandingen vonden plaats op de Geeselberg op een steenworp afstand van Onstwedde.

De gebeurtenissen in Westerwolde, net als in Almen, Bredevoort, Roermond en al die andere plaatsen in Nederland staan niet op zichzelf, het gebeurde in roerige tijden van oorlogen en onzekerheden, de pest en onverklaarbare natuurrampen.

Het gebeurde in heel Nederland- en in heel Europa - maar er zijn wel accentverschillen: overheerste op de ene plaats de angst, of de argwaan en achterklap, in andere gevallen ging het om kerkelijke redenen (opkomst van de Reformatie) en speelden er politieke argumenten mee. Deze -vaak combinaties van- factoren en ook de oorlogsomstandigheden speelden een rol in Westerwolde. In die onrustige periode van strijd en machtswisselingen tussen de Spanjaarden en de Staatsen vonden er ook wisselingen in eigendom van de heerlijkheid Westerwolde plaats.

 

In Wedde vonden er drie vervolgingsgolven plaats, in 1587,1589 en 1597. Verdachten werden opgepakt en vastgezet in de Burcht van Wedde. Hier was de drost gevestigd, die het bestuur uitoefende en betrokken was bij de rechtspraak. De richters van Westerwolde werden bijgestaan door de gerichtsschrijver, bijzitters en in geval van doodsvonnissen, een geestelijke. Zij werden, net als de beul, betaald voor hun werk. De drost op zijn beurt, hield de rekeningen bij van uitgaven voor materiaal, eten en drinken bij de verhoren en terechtstellingen. Dat moest betaald worden door de nabestaanden van de veroordeelden. Bovendien moesten alle dorpsbewoners één turf per terechtgestelde persoon afstaan.

 

Op 9 mei 1587 vond het eerste verhoor plaats van drie vrouwen die beschuldigd waren van toverij. De aangeklaagden ondergingen de waterproef. Als zij dat doorstonden werden ze daarna vaak dagenlang gemarteld door de scherprechter (beul) tot er een bekentenis kwam om uiteindelijk verbrand te worden op de Geeselberg. Terechtstellings-plaatsen lagen altijd op goed zichtbare plekken. Ook wanneer er geen terechtstelling plaats vond waren de galgen en waarschijnlijk ook een rad goed zichtbaar vanaf de weg ten teken dat in dit gebied recht gesproken werd en gehandhaafd door terechtstellingen.

 

Twee maanden later volgde een volgende reeks verhoren, vier vrouwen, vonden de dood. Een vijfde beschuldigde vrouw slaagde erin zich vrij te kopen, na de waterproef en martelingen te hebben doorstaan.

Een tweede golf van processen en terechtstellingen volgde twee jaar later, in 1589.

Toen werden er in totaal twaalf mensen gedood, waaronder ook twee mannen.

Vrijwel alle verdachten kwamen uit Westerwolde. De mogelijkheid om beroep te doen of een hoger beroep in te stellen bestond nog niet.

 

In 1594 veroverde Willem Lodewijk, inmiddels de Stadhouder van Friesland en Groningen, ook de burcht van Wedde. De pastoor van Bellingwolde was overgegaan tot het protestantse geloof en werd dominee van Blijham. Zijn echtgenote beschuldigde een tachtigjarige vrouw van hekserij en dat leidde tot de laatste processen, in 1597, waarbij drie vrouwen schuldig werden bevonden en verbrand. Het was inmiddels mogelijk geworden om in hoger beroep te gaan, wat dan ook gebeurde en daardoor zijn de processtukken bewaard gebleven. Stadhouder Willem Lodewijk liet na deze laatste processen de vervolgingen stoppen.

 

Uiteindelijk werden twintig vrouwen en twee mannen schuldig bevonden aan hekserij en op de Geeselberg levend verbrand. Bij de Geeselberg ligt een indrukwekkende gedenksteen met een plaquette waarop de namen van de slachtoffers staan vermeld. De plek is nu niet meer kaal, zoals ten tijde van de vervolgingen, maar is begroeid met bomen.

​

Theatermakers Achterhoek brengt de voorstelling ‘De Heks van Almen’ als een vorm van eerherstel voor de onschuldig veroordeelden:

Anna van Meckelenburgh

Dorothea van Danswick

Aleith Wachters

Trine van Quakenbrugge

Fenne Egberts

Anna Radtmakers

Alicke Tensinck

Johan Tonnis

Hille Willems oder Sickes

Geescke Hummelinck

Taelke Albers

Hidde Bussemans

Swantke Wilts

Alheit Hindrix

Lumme Drents

Wobke Holschemaeckers

Henrichje Smitts

Geeske Kupers

Trine Hindricks

Alke Engels

Geertken Johans anders Tijs

Johanna Lubberts